Proyektong kaytagal na't dapat tapusin

PROYEKTONG KAYTAGAL NA'T DAPAT TAPUSIN

kayrami pang dapat tapusing kwento't tula

lalo sa usaping tokhang, mga winala,

karapatang pantaong sinagkaang lubha,

hustisyang panlipunan, uring manggagawa,

pandemya, community pantry, kapwa dukha

mga natapos ay balak kong isalibro

isang libro bawat paksa ng tula't kwento

bakasakaling kumita sa mga ito

nang may pambayad naman sa kautangan ko

kaya ang pagsusulat ay sineseryoso

sa tokhang, kayraming dapat makapanayam

karapatan ay bakit tila napaparam

sa due process ay tila walang pakialam

at sa namatayan ay walang pakiramdam

paninirahan pa ng dukha'y kinakamkam

sa panahong nagdaan ay di mapalagay

sa dami ba naman ng naglutangang bangkay

na batid mo sa ulat, sa lansangan, hukay

sa pagkatha ng kwento'y di lang pagninilay

pamilya ng biktima'y kausaping tunay

- gregoriovbituinjr.

01.30.2025

8-anyos, pinakabatang nabuntis

8-ANYOS, PINAKABATANG NABUNTIS

nakababahala / ang gayong balita

pagkat nabasa ko'y / kay-agang nabuntis

edad walong anyos / ang pinakabata

kay-agang naglandi? / di na nakatiis?

sa edad lang niya, / siya'y walang muwang

kaybata pa't siya'y / pinag-interesan?

ayon pa sa ulat, / siya na'y nagsilang

bata ba'y mahirap? / at pambayad utang?

di na iyan kaso / ng teenage pregnancy

bata ang nabuntis, / paano naganap?

nakababahala / iyang child pregnancy

nangyari bang ganyan / sa bansa'y laganap?

may nagawa kayang / batas hinggil dito?

upang magabayan / ang mga bata pa

kung may edukasyon / magtuturo'y sino?

ang gurong di danas / makapag-asawa?

mga kasong ganyan / ay masalimuot

ang bata bang iyon / ay isang biktima?

marami pang tanong / ang dapat masagot

upang child pregnancy / ay mapigilan pa

- gregoriovbituinjr.

01.29.2025

* ulat mula sa pahayagang Pang-Masa, Enero 29, 2025, tampok na balita (headline) at pahina 2; pahayagang Abante, Enero 29, 2025, pahina 2

Timawa

TIMAWA

Dalawampu't apat Pahalang: Patay-gutom

aba'y TIMAWA yaong lumabas na tugon

ngunit ang timawa sa ating kasaysayan

ay yaong lumaya na sa kaalipinan

panggitnang uri sa uripon at tumao

mandirigma sa lipunang piyudalismo

iyan ang timawa sa historya ng bansa

ngunit ngayon, timawa ang mga kawawa

bakit nangyaring salita'y nagbagong anyo

kaningningan ng salita'y biglang naglaho

ang mga timawa'y malayang tao dati

ngayon, salitang ito'y nawalan ng silbi

timawa'y nagugutom na't namamalimos

ang malayang mandirigma'y naghihikahos

uring kabalyero'y nawalan na ng dangal

malaya nga subalit parang nasa kural

- gregoriovbituinjr.

01.29.2025

* mula sa pahayagang Bulgar, Enero 29, 2025, p.8

* uripon - alipin; tumao - maharlika

Wakasan ang dinastiya

WAKASAN ANG DINASTIYA

karaniwang kasabihang alam sa pamilya:

"The family that prays together, stays together!"

ngayon, may kasabihan hinggil sa dinastiya:

ang "The family that runs together, robs together!"

paalala mula sa Barangay Mambubulgar

hinggil sa pamilyang tumatakbo sa halalan

wakasan na ang dinastiyang nakakaasar

kung sila na naman ang mananalo sa bayan

iisang pamilya, tumatakbong sabay-sabay 

ang ama ay gobernador, ang ina ay mayor

anak pa'y kongresista, di ka ba nauumay

may tatlo pang nais sabay-sabay magsenador

pare-parehong apelyido, iisang mukha

serbisyong publiko na'y pampamilyang negosyo

pinalakas ang ayuda para sa dalita

upang mahamig lang ang boto ng mga ito

dapat wakasan ang dinastiya't elitista

sapagkat di lang kanila ang kinabukasan

manggagawa naman, at di na trapong pamilya

itayo na natin ang makataong lipunan

- gregoriovbituinjr.

01.29.2025

* mula sa pahayagang Bulgar, 01.28.2025, p.5

Akap

AKAP

aakapin mo pa ba ang isang sistema

kung sagad-sagarin nang mapagsamantala

o iyon ay agad-agad mong isusuka

tulad ng ayuda para sa pulitika

aakapin mo pa ba ang sistemang trapo

at magkautang na loob sa mga ito

nais nilang bilhin ang iyong pagkatao

upang iboto mo sila't sila'y manalo

lalo't kilong bigas ay kinakailangan

nang pamilya'y di magutom o mahirapan

trapo'y sinasamantala ang karukhaan

ng maralita na turing nila'y bayaran

kung mga trapo ay ganito ang pagtingin

sa mga maralita, kaybaba ng turing

ah, maralita'y dapat maghimagsik na rin

nang lipunang makatao'y itatag man din

- gregoriovbituinjr.

01.27.2025

* litrato mula sa fb page ng BMP

Batang isang taon, nalunod sa timba

BATANG ISANG TAON, NALUNOD SA TIMBA

nakakaiyak, nakakagitla

nang mabasa ang isang balita

isang taong gulang lang na bata

yaong nalunod sa isang timba

biktima umano'y naglalaro

sa likod-bahay, ngunit naku po!

buhay niya'y kay-agang naglaho

pangarap sa kanya'y nagsiguho

nasabing bata'y napabayaan

habang magulang ay nag-agahan

timbang may tubig ang nilaruan

ng bata't siyang kinalunuran

kung ako ang ama'y anong sakit

na habambuhay kong mabibitbit

may pangarap pa ang aking paslit

ngunit nangyari'y sadyang kaylupit

- gregoriovbituinjr.

01.23.2025

* ulat mula sa mga pahayagang Abante at Bulgar, Enero 23, 2025, pahina 2

Sana'y wala nang EJK

SANA'Y WALA NANG EJK

sana, pag-salvage ay mawala na

at walang sinasalbahe sana

sana due process ay umiral pa

sana walang short cut sa hustisya

extrajudicial killings, itigil

paraang ganito'y mapaniil

pagkat due process ay sinusupil

sana ito'y tuluyang mapigil

sinuman ang maysala, kasuhan

at ikulong ang napatunayan

huwag idaan sa pamamaslang

pagkat lahat ay may karapatan

pairalin ang wastong proseso

at hanapin kung anong totoo

ang kriminal ay ikalaboso

ang inosente'y palayain mo

pairalin due process sa bansa

ngunit kung papatayin kang sadya

ng mga pusakal o sugapa

sarili'y ipagtanggol mong kusa

- gregoriovbituinjr.

01.21.2025

Edad 6, ginahasa ng edad 8 at 10, anang ulat

EDAD 6, GINAHASA NG EDAD 8 AT 10, ANANG ULAT

ano't mga bata pa'y nanggahasa

pinagtripan ang kapwa nila bata

sa magulang ba'y anong natutunan

bakit mga bata'y napabayaan

ginawa nila'y karima-rimarim

bakit ba nagawa ang gayong krimen

napanood kaya nilang nagse-sex

ang magulang, sa pornhub, o triple X

suspek na dalawang batang lalaki

hinila't ginahasa ang babae

nang batang babae'y umuwing bahay

nagsumbong sa ina't nagpa-barangay

nasabing mga suspek ay nahuli

at dinala sa DSWD

marahil doon lang, di mapipiit

dahil sa edad nilang mga paslit

anong nangyayari sa ating mundo?

dignidad ng kapwa ba'y naglalaho?

mga bata pa'y nagiging marahas

ano ang kulang? edukasyon? batas?

- gregoriovbituinjr.

01.16.2025

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, Enero 16, 2025, tampok na balita (headline) at pahina 2

Dalawang pagpapatiwakal

DALAWANG NAGPATIWAKAL

anong tindi ng balita sa Pang-Masa kahapon:

miyembro ng LGBTQIA+ ang naglason

ama at edad apat na anak ang nakabigti

sa inupahang apartment sa Lungsod ng Makati

ang una'y nasa cadaver bag ngunit may suicide note

na umano'y napagod nang maghanap ng trabaho

nagsawa na ba sa buhay? aba'y nakakatakot!

nang matagpuan siya'y nangalingasaw sa condo

ang anak at apo'y pinuntahan ng mag-asawa

upang anak nilang may depresyon ay kamustahin

subalit sila'y nabigla sa kanilang nakita

wala nang buhay ang apo't anak nila nang datnin

bakit pagpapatiwakal ang nakitang lulutas?

sa mga problema't winawakasan ang sarili?

nakalulungkot kahit may Mental Health Act na batas

patibayin pa ang batas upang di na mangyari

mapipigil ba ng batas ang pagpapakamatay?

o sariling desisyon nilang ito'y di mapigil?

o baka wala na silang makausap na tunay?

upang problema'y malutas? sarili'y kinikitil

- gregoriovbituinjr.

01.15.2025

* ulat mula sa pahayagang Pang-Masa, Enero 14, 2025

* Republic Act No. 11036 - An Act Establishing a National Mental Health Policy for the Purpose of Enhancing the Delivery of Integrated Mental Health Services, na mas kilala ring Mental Health Act 

Mental health problem na krimen?

MENTAL HEALTH PROBLEM NA KRIMEN?

kabaliwan ang ginawa ng anak sa magulang

ay, kalunos-lunos ang balita sa pahayagan

talagang punong-puno ng dugo at kalagiman

matatanong lang natin, bakit siya nagkaganyan?

aba'y pinaghahanap lamang siya ng trabaho!

bakit siya nagalit? durugista? siraulo?

mental health problem? o napika na ang isang ito?

dahil kinukulit ng magulang na magtrabaho?

ang edad ng nasabing tatay ay pitumpu't isa

habang edad limampu't walo naman yaong ina

at edad tatlumpu't tatlo naman ang anak nila

ibig sabihin, adulto na, dapat kumikita

talagang ang nangyaring krimen ay kahindik-hindik

karima-rimarim, talagang kaylupit ng suspek

magulang niya iyon, magulang niya'y humibik

hiling lang ng magulang ay magtrabaho ang lintik

sa follow-up operation, suspek ay nahuli rin

parricide at frustrated parricide ang kaso't krimen

ang Mental Health Act kaya'y ano ang dito'y pagtingin?

ah, di ako mapakali! kaylupit ng salarin!

- gregoriovbituinjr.

01.13.2025

* ulat mula sa pahayagang Bulgar at pahayagang Abante Tonite, 6 Enero 2025, tampok na balita (headline) at pahina 2

* Republic Act No. 11036 - An Act Establishing a National Mental Health Policy for the Purpose of Enhancing the Delivery of Integrated Mental Health Services, na mas kilala ring Mental Health Act

'Buwayang' Kandidato

'BUWAYANG' KANDIDATO

sa komiks ni Kimpoy sa dyaryong Bulgar

natanong ang isang botante roon

na bakit daw 'buwayang' kandidato

ang sinusuportahan gayong sila

ang sanhi bakit mahirap ang bayan

sagot agad sa kanya ng botante:

'sa pagkatao nila'y walang paki

pagkat ang mahalaga lang sa akin

ay donasyon nila't mga ayuda

nang sariling pamilya'y di gutumin'

ganyan di ba ang pananaw ni Kimpoy?

na kumatha ng komiks na naroon?

na marahil sa isip din ng madla

kaya walang bago sa pulitika

pagkat sa trapo sila umaasa

kung sumasalamin iyon sa masa

aba'y Bayan Ko, saan ka papunta?

- gregoriovbituinjr.

01.09.2025

* larawan mula sa pahayagang Bulgar, 9 Enero 2025, p.5

Nasawi nang masabugan ng kwitis

NASAWI NANG MASABUGAN NG KWITIS

sadya bang Pinoy ay walang kadala-dala
kada Bagong Taon, kaytitinding paputok
nasabugan, may mga daliring nawala
sino bang sa ganitong isyu nakatutok?

dapat nang ang ganitong sistema'y matigil
may ginagawa na ba ang pamahalaan?
na pagpapaputok ay tuluyang mapigil?
mabawasan, kundi man, wala nang masaktan?

may isang lalaking nasabugan ng kwitis
na ayon sa ulat ay agad na namatay
matinding pinsala ang tinamong mabilis
sa ganyang kalagayan, ikaw ba'y palagay?

anong gagawin upang di mangyaring muli?
at maiwasto ang ganyang pagkakamali?

- gregoriovbituinjr.
01.08.2025

* ulat mula sa pahayagang Pang-Masa, 6 Enero 2025, tampok na balita sa pahina 1 at 2

Goodbye Daliri

GOODBYE DALIRI

Goodbye Daliri ba ang paputok na iyon

na pantaboy daw ng malas sa Bagong Taon

subalit daliri niya yaong nataboy

nasabugan ng labintador, ay, kaluoy

bagamat sa komiks iyon ay usapan lang

subalit batid natin ang katotohanan

sapagkat maraming naging PWD

nais lang magsaya, ngayon ay nagsisisi

dahil sa maling kultura't paniniwala

ay maraming disgrasya't daliring nawala

di naman babayaran ng kapitalista

ng paputok yaong pagpapagamot nila

sana ang tradisyong kaylupit na'y mabago

nang disgrasyang ganito'y maglahong totoo

- gregoriovbituinjr.

01.03.2025

* larawan mula sa unang pahina ng pahayagang Pilipino Star Ngayon, 2 Enero 2025

Batang edad 10, patay sa 'Goodbye Philippines'

BATANG EDAD 10, PATAY SA 'GOODBYE PHILIPPINES'

kamalasan ba, sinadya, o aksidente

pagsabog ng 'Goodbye Philippines' ay nangyari

na ikinasawi ng batang edad sampu

kaya kasiyahan nila'y agad naglaho

'Goodbye Philippines' pala'y bawal na totoo

ngunit may umabuso't iba'y naperwisyo

kaya nangyaring iyon ay talagang 'Goodbye'

dahil nawala ay isang musmos na buhay

wala pa akong alam na klaseng paputok

na 'Goodbye Daliri' ang ngalang itinampok

kung 'Goodbye Buhay' man, baka di iyon bilhin

kung may bibili man ay matatapang lang din

ah, kung ako ang ama ng batang nasawi

maghihimutok ako sa kulturang mali

babayaran ba ng kumpanya ng paputok

ang nangyari sa anak ko, di ko maarok

bawat Bagong Taong darating, magluluksa

hibik ko'y wala nang paputok na pupuksa

ng buhay o ng daliring masasabugan

at ang kulturang mali'y dapat nang wakasan!

- gregoriovbituinjr.

01.02.2025

* tula batay sa tampok na balita sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, 2 Enero, 2025, pahina 1 at 2