Sunday, November 10, 2024

Salà ng ina

SALÀ NG INA

ano kayang klase siyang ina?
na binugaw ang apat na anak
na edad dalawa, apat, anim
at panganay na labingdalawa

paglabag na iyon sa OSAEC
o batas na Online Sexual Abuse
and Exploitation of Children, bakit
niya nagawa'y salang kaylupit 

sadyang kawawa ang mga bata 
sa nakagugulat na balita 
sa hirap ng buhay, ang nagawa
ng ina'y krimen, kaytinding salà

paano pag anak na'y lumaki?
sila kaya sa ina'y kakampi?
ang ina ba nila'y masisisi?
o salang ito'y isasantabi

- gregoriovbituinjr.
11.10.2024

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, 11.10.2024, p.2

Friday, November 8, 2024

Salin ng tula ni Charlie Chaplin

SALIN NG TULA NI CHARLIE CHAPLIN
Malayang salin ni Gregorio V. Bituin Jr.

Nilason ng kasakiman ang diwa ng tao,
na binarikadahan ng poot ang daigdig,
na ala-gansang hinakbangan tayo sa dusa't
pagdanak ng dugo.

Nakagawa tayo ng mabilis,
subalit sarili natin ay ipiniit.
May makinaryang ang bigay ay kasaganaan
ngunit nilulong tayo sa pangangailangan.

Ginawa tayong mapanlait ng ating nalalaman;
ang ating talino, matigas at hindi mabait,
Labis tayong nag-iisip at kaunti ang nararamdaman.

Higit pa sa makinarya,
kailangan natin ang sangkatauhan.
Higit pa sa talino,
kailangan natin ng kabutihan at pagkamahinahon.

Kung ang mga katangiang ito'y wala
buhay ay magiging marahas at lahat ay mawawala.

~ Charlie Chaplin

* ang mga litrato ay mula sa isang fb page
11.08.2024

Si Sir Charles Spencer Chaplin, Jr., KBE (Abril 16, 1889 – Disyembre 25, 1977), mas kilala bilang Charlie Chaplin, ay isang Ingles na komedyanteng aktor at tagagawa ng pelikula na nagkamit ng mga parangal sa Academy Awards. Naging isa sa mga pinakasikat na artista, gayon din bilang isang tagagawa ng pelikula, kompositor at musikero noong nauna at gitnang panahon ng "Klasikong Hollywood" ng pelikulang Amerikano. (Wikipedia)

A poem by Charlie Chaplin

Greed has poisoned men's souls,
has barricaded the world with hate,
has goose-stepped us into misery
and bloodshed.

We have developed speed,
but we have shut ourselves in.
Machinery that gives abundance
has left us in want.

Our knowledge has made us cynical;
our cleverness, hard and unkind.
We think too much and feel too little.

More than machinery,
we need humanity.
More than cleverness,
we need kindness and gentleness.

Without these qualities,
life will be violent and all will be lost.

Saturday, November 2, 2024

18,756 ang inabusong bata noong 2023

18,756 ANG INABUSONG BATA NOONG 2023
Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Sa Philippine Star na may petsang Nobyembre 2, 2024, may dalawang sulatin hinggil sa karapatan ng mga bata. Ang una, na nasa pahina 4, ay pinamagatang "18,756 children's rights violations recorded in 2023" at ang Editoryal na nasa pahina 8 ay may pamagat namang "Protecting Children".

Narito ang apat na unang talata ng balita, na malaya nating isinalin sa wikang Filipino:

"Over 18,000 reports of child violations have been documented in the country for 2023, a majority of which were cases of rape and acts of lasciviousness, the Council for the Welfare of Children (CWC) said yesterday.

Based on the records of the Philippine National Police-Women and Children Protection Center, a total of 18,756 reports of child violation were logged for the year 2023. Of this number, 17,304 were “rape and acts of lasciviousness.”

“Since 2016, these are the top violations committed against children,” CWC executive director Angelo Tapales said.

According to him, this month’s 32nd celebration of the National Children’s Month (NCM) is focused on advocating an end to all forms of violence against children."

(Mahigit 18,000 ulat ng mga paglabag sa bata ang naidokumento sa bansa nitong 2023, karamihan dito'y pawang kaso ng panggagahasa at gawaing mahahalay, ayon sa Council for the Welfare of Children (CWC) kahapon.

Batay sa talaan ng Philippine National Police-Women and Children Protection Center, nakapagtala ng kabuuang 18,756 na ulat ng paglabag sa karapatan ng bata sa taong 2023. Sa bilang na ito, 17,304 ang “panggagahasa at gawaing mahahalay.”

"Mula 2016, ito ang mga nangungunang paglabag na ginawa laban sa mga bata," sabi ni CWC executive director Angelo Tapales.

Ayon sa kanya, ang ika-32 na selebrasyon ng National Children’s Month (NCM) ngayong buwan ay nakatuon sa pagsusulong ng pagwawakas sa lahat ng uri ng karahasan laban sa mga bata.)

Basahin naman natin ang unang apat na talata sa Editoryal, na malaya rin nating isinalin sa wikang Filipino.

"Aside from being the month for remembering the dead, November is also marked as National Children’s Month. Sadly, the situation for millions of Filipino children is grim.

The Department of Social Welfare and Development reported that at least 18,756 cases of child rights violations, many involving physical and sexual violence, were recorded nationwide in 2023. These were only the cases that were reported. Child welfare advocates say that many cases of domestic violence and sexual exploitation of children go unreported because the perpetrators are the victims’ parents or guardians themselves.

A 2020 study conducted by the United Nations Children’s Fund reported that the Philippines “has emerged as the center of child sex abuse materials production in the world, with 80 percent of Filipino children vulnerable to online sexual abuse, some facilitated even by their own parents.” Child welfare advocates say the COVID lockdowns worsened the problem, with children confined at home with their abusers.

The victims are typically too young to resist or understand that they are being abused. Among children who are old enough to understand, there are also those who genuinely believe they are helping their families survive, even if their parents are the ones subjecting the children to online sexual abuse and exploitation."

(Bukod sa buwan ng paggunita sa mga namatay, tinukoy din ang ang Nobyembre bilang National Children’s Month o Pambansang Buwan ng mga Bata. Nakalulungkot, mapanglaw ang kalagayan ng milyun-milyong batang Pilipino.

Iniulat ng Department of Social Welfare and Development na hindi bababa sa 18,756 ang kaso ng paglabag sa karapatan ng mga bata, na karamihan ay may kinalaman sa pisikal at sekswal na karahasan, ang naitala sa buong bansa noong 2023. Ito lang yaong kasong naiulat. Sinasabi ng mga tagapagtaguyod ng kapakanan ng bata na maraming kaso ng karahasan sa tahanan at sekswal na pagsasamantala sa mga bata ang hindi naiuulat dahil ang mga may sala mismo'y mga magulang o nag-aalaga mismo sa mga biktima.

Sa isang pag-aaral noong 2020 na isinagawa ng United Nations Children's Fund, naiulat na ang Pilipinas ay “lumitaw bilang sentro ng produksyon ng mga materyal ng sekswal na pang-aabuso sa mga bata sa mundo, kung saan 80 porsiyento ng mga batang Pilipino ang bulnerable sa onlayn na pang-aabusong sekswal, ang ilan ay ginawa mismo ng kanilang sariling magulang.” Sinabi ng mga child welfare advocate na pinalala ng COVID lockdown ang problema, kasama ang mga bata na nakakulong sa bahay kasama ang mga nang-aabuso sa kanila.

Kadalasang napakabata pa ng mga biktima upang labanan o maunawaan nilang sila'y inaabuso. Sa mga batang nasa hustong gulang na upang makaunawa, mayroon ding mga tunay na naniniwalang tinutulungan nilang mabuhay  ang kanilang pamilya, kahit na ginagamit ng kanilang mga magulang ang mga bata sa onlayn na sekswal na pang-aabuso at pagsasamantala.)

Nakababahala ang dalawang akdang itong lumabas sa Philippine Star, na sana'y matugunan ng mga kinauukulan, at maging ng mga mamamayan. Paano nga ba mababawasan ang ganyang pagsasamantala sa mga bata? Paano maiiwasang mismong mga magulang pa o mga nag-aalaga pa sa mga bata ang magsamantala sa kanila?

Mayroon tayong pandaigdigang kasunduan upang maprotektahan ang mga bata, tulad ng Convention on the Rights of the Child. Nakalagay nga sa isang talata sa Preambulo nito:

Isinasaisip na, gaya ng ipinahiwatig sa Deklarasyon ng mga Karapatan ng Bata, "ang bata, dahil sa kanyang pisikal at mental na kawalan ng gulang, ay nangangailangan ng mga espesyal na pananggalang at pangangalaga, kabilang ang naaangkop na legal na proteksyon, bago at pagkatapos ng kapanganakan",

Isinasaisip na, tulad ng ipinahiwatig sa Deklarasyon ng mga Karapatan ng Bata, "ang bata, dahil sa kanyang pisikal at mental na imatyuridad, ay nangangailangan ng mga espesyal na pananggalang at pangangalaga, kabilang ang naaangkop na legal na proteksyon, bago at pagkatapos ng kapanganakan",

Naiisip kong buong isalin sa wikang Filipino, kung sakaling wala pa, ang Convention on the Rights of the Child sa wikang Filipino, sa wikang madaling maunawa ng masa, ng mga guro at mga magulang, bilang munti kong ambag upang mabawasan o matigil na ang pang-aabuso sa mga bata. Sa ngayon, ang aking pananaw sa mga nabasa kong ulat at editoryal ay idinaan ko sa tula.

WAKASAN ANG PANG-AABUSO SA MGA BATA

ulat na'y higit labingwalong libong bata
ang inabuso noong nakaraang taon
ulat itong tunay na nakababahala
na dapat talagang pagtuunan ng nasyon

National Children's Month ang buwan ng Nobyembre
kaya nasabing isyu'y napag-uusapan
kinauukulan ba'y anong masasabi
upang gawang pang-aabuso'y mabawasan

kahit man lang sa tula'y aking maihatid
ang pag-aalala sa ganyang mga kaso
kahit man sa pagtula'y aking mapabatid
na mga bata'y di dapat inaabuso

naiisip kong maging ganap na tungkulin
bilang aktibista't makata'y maging misyon
Convention on the Rights of the Child ay isalin
sa wikang Filipino, ito'y nilalayon

malathala bilang pamplet o isaaklat
at maipamahagi sa maraming tao
nawa, masang Pilipino ito'y mabuklat
upang mapakilos sila hinggil sa isyu

11.03.2024

Sunday, October 27, 2024

Ang makata

ANG MAKATA

ako'y isang makata
para sa maralita
at uring manggagawa
na isa kong adhika

patuloy ang pagtula
dumaan man ang sigwa
ako'y laging tutula
di man laging tulala

maraming pinapaksa
tulad ng bagyo't baha
ang nasalantang madla't
natabunan ng lupa

inaalay ko'y tula
na madalas na paksa
ay manggagawa't dukha
kababaihan, bata

katarungan, paglaya
sa bagyo'y paghahanda
ang nagbabantang digma
sa ilang mga bansa

tungkulin ng makata
ang hustisya'y itula
ang burgesya'y matudla
at mais ay ilaga

- gregoriovbituinjr.
10.27.2024

* litrato mula sa app game na CrossWord

Friday, October 25, 2024

AI chatbox, dahilan ng suicide? (Pangsiyam sa balitang nagpatiwakal)

AI CHATBOX, DAHILAN NG SUICICE?
(PANGSIYAM SA BALITANG NAGPATIWAKAL)
Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Ikasiyam na balitang nabasa ko hinggil sa pagpapatiwakal mula Setyembre 20 hanggang ngayong Oktubre 25, 2024. Bagamat sinasabi sa isang balita sa Inquirer na ang pagpapatiwakal ng isang 14-1nyos na kabataan ay naganap noon pang Pebrero. Subalit kakaiba ito. 

Isang robot ang nambuyo sa isang batang 14-anyos upang magpakamatay ang bata. Ayaw nang mabuhay ang bata sa tunay na mundo.

Kaya isinakdal ng nanay ng nagpatiwakal na bata ang AI chatbox company dahil ito ang dahilan ng pagpapakamatay ng bata. Ang pamagat nga ng balita ay "Mother sues AI chatbot company over son's suicide", Inquirer, Octunre 25, 2024, pahina B6.

Narito ang isang talata subalit mahabang balita:

A Florida mother has sued artificial intelligence chatbot startup Character.AI accusing it of causing her 14-year-old son's suicide in February, saying he became addicted to the company's service and deeply attached to a chatbot it created. In a lawsuit filed Tuesday in Orlando, Florida federal court, Megan Garcia said Character.AI targeted her son, Sewell Setzer, with "anthropomorphic, hypersexualized, and frighteningly realistic experiences". She said the company programmed its chatbot to "misrepresent itself as a real person, a licensed psychotherapist, and an adult lover, ultimately resulting in Sewell's desire to no longer live outside" of the world created by the service. The lawsuit also said he expressed thoughts of suicide to the chatbot, which the chatbot repeatedly brought up again. "We are heartbroken by the tragic loss of one of our users and want to express our deepest condolences to the family," Character.AI said in a statement. It said it had introduced new safety features including pop-ups directing users to the National Suicide Prevention Lifeline if they express thoughts of self-harm, and would make changes to "reduce the likelihood of encountering sensitive or suggestive content" for users under 18. - REUTERS.

Ito naman ang malayang salin sa Filipino ng nasabing balita upang mas magagap ng ating mga kababayan ang ulat:

Idinemanda ng isang nanay sa Florida ang artificial intelligence chatbot startup na Character.AI na inaakusahan itong naging sanhi ng pagpapakamatay ng kanyang 14 na taong gulang na anak noong Pebrero, na nagsasabing naging gumon ang anak sa serbisyo ng kumpanya at malalim na inugnay ng anak ang sarili nito sa isang chatbot na nilikha ng nasabing kumpanya. Sa isang kasong isinampa noong Martes (Oktubre 22) sa Orlando, Florida federal court, sinabi ni Megan Garcia na pinuntirya ng Character.AI ang kanyang anak, si Sewell Setzer, ng "anthropomorphic, hypersexualized, at nakakatakot na makatotohanang mga karanasan". Sinabi niyang pinrograma ng kumpanya ang chatbot nito upang "mHindi tunay na katawanin ang sarili bilang isang tunay na tao, isang lisensyadong psychotherapist, at isang adultong mangingibig, na sa huli'y nagbunga upang hindi na naisin ni Sewell na mabuhay sa labas (o sa  totoong mundo)" kundi sa mundong nilikha ng nasabing kumpanya. Sinabi rin sa pagsasakdal na ipinahayag ng bata ang saloobing magpakamatay sa chatbot, na inuulit-ulit muli ng chatbot. "Nalulungkot kami sa trahedyang pagkawala ng isa sa aming gumagamit at nais naming ipahayag ang aming pinakamalalim na pakikiramay sa pamilya," sabi ni Character.AI sa isang pahayag. Sinabi nitong nag-introdyus ito ng bagong feature na pangkaligtasan kabilang ang mga pop-up na nagdidirekta sa mga gumagamit sa National Suicide Prevention Lifeline kung nagpapahayag sila ng mga saloobing saktan ang sarili, at gagawa sila ng mga pagbabago upang "bawasan ang posibilidad na makatagpo ng sensitibo o nagpapahiwatig na nilalaman" para sa mga gumagamit na wala pang 18 taong gulang. - REUTERS.

PAGNINILAY

Bakit nangyayari ang gayong pagpapatiwakal? Naiibang kasong ayaw nang mabuhay sa tunay na daigdig? Ang nanay ba niya, o pamilya ng bata'y hindi siya mahal? Kaya ibang daigdig ang kinawilihan?

Naiibang kaso, kaya isa rin ito sa dapat pagtuunan ng pansin kung paano maiiwasan ang pagpapakamatay.

Sa talaan sa loob ng 36 na araw ay ikasiyam ito sa aking nabasa hinggil sa mga nagpatiwakal. Tingnan natin ang ibang ulat:

(1) 16-anyos na estudyante, tumalon mula sa 7th flr. ng Tenement, Dedbol, pahayagang Bulgar, Setyembre 20, 2024
(2) Tserman, nagbaril sa ulo sa Brgy. Hall, pahayagang Bulgar, Setyembre 20, 2024
(3) Bebot, tumalon sa tulay, patay, pahayagang Bulgar, Setyembre 26, 2024
(4) Kolehiyala, 'Di Naka-Graduate, Nagbigti, pahayagang Bulgar, Setyembre 27, 2024
(5) Tatay, Nagbigti, Dedo, pahayagang Bulgar, Oktubre 7, 2024
(6) Napagalitan ng ina, 14-anyos, adik sa ML, nagbigti, patay, pahayagang Bulgar, Oktubre 16, 2024
(7) Kolehiyala, Tumalon sa MRT footbridge, patay, headline sa pahayagang Pang-Masa, at nasa pahina 2 ng pahayagang Bulgar, Oktubre 19, 2024
(8) PWD, Tumalon sa Pasig River, Dedo, pahayagang Bulgar, Oktubre 24, 2024, p.2
at (9) Mother sues AI chatbox company over son's suicide, mula sa Inquirer, Oktubre 25, 2024, sa pamamagitan ng ulat ng Reuters

Isa itong kakaibang kaso, kaya dapat aralin din ng mga kinauukulan ang ganito upang hindi na ito maulit. Bagamat nangyari iyon sa Florida sa Amerika, hindi mapapasubaliang maaaring mangyari ito sa ating bansa. Bagamat mayroon na tayong Mental Health Law o Republic Act 11036, at may nakasalang ding panukalang batas na Youth Suicide Prevention Act o Senate Bill No. 1669, ay maidagdag ang pagtugon hinggil sa nasabing kaso ng batang nagpakamatay dulot ng AI.

NAGPAKAMATAY DULOT NG AI.CHATBOX

ang AI.Chatbox ba ang nambuyong magpatiwakal
sa isang labing-apat na anyos na kabataan?
balitang pagpakamatay niya'y nakagigimbal
tila nambuyo'y robot? bakit nangyari ang ganyan?

kinasuhan na ng nanay ang nasabing kumpanya
nang magumon dito ang nagpakamatay na bata
AI, bata'y inuto? sige, magpakamatay ka!
nangyari ang di inaasahan, siya'y nawala

sa AI chatbox nga'y nagumon na ang batang ito
nawiling mabuhay sa loob ng Character.AI
ayaw nang mabuhay ng bata sa totoong mundo
nabuyo (?) ng AI kaya bata'y nagpakamatay

kaybata pa niya upang mangyari ang ganoon
anong dapat gawin upang di na maulit iyon?

10.25.2024

Wednesday, October 23, 2024

Ikawalong nagpatiwakal sa loob ng 35 araw

IKAWALONG NAGPATIWAKAL SA LOOB NG 35 ARAW
Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Napakaraming paksa ang dapat itula, subalit hindi ako mapakali sa isang paksang laging lumilitaw ngayon sa balita, lalo na sa pahayagang Bulgar - ang isyu ng mga nagpakamatay.

Isa sa dapat pagtuunan ng pansin ng mga kinauukulan, o ng pamahalaan, ay ang dami ng mga nagpapatiwakal. At nasubaybayan ko sa balita ang ganito, lalo na sa pahayagang Bulgar. Mula Setyembre 20 hanggang Oktubre 24 ay walo na ang nagpakamatay. Labing-isang araw ng Setyembre, kasama sa bilang ang a-20, o 30-20+1 = 11 araw, at 24 araw ng Oktubre, 11+24=35. Halos isa tuwing apat na araw ang nagpapatiwakal.

Paano nga ba iiwasang magpasyang magpatiwakal ang isang tao? Kung siya ay biktima, siya rin ang suspek dahil siya ang nagdesisyon. Maliban kung may foul play. Tingnan natin ang talaan ng mga nagpakamatay, ayon sa ulat ng Bulgar.

Isa-isahin natin ang mga pamagat ng walong balita:
(1) 16-anyos na estudyante, tumalon mula sa 7th flr. ng Tenement, Dedbol, pahayagang Bulgar, Setyembre 20, 2024
(2) Tserman, nagbaril sa ulo sa Brgy. Hall, pahayagang Bulgar, Setyembre 20, 2024
(3) Bebot, tumalon sa tulay, patay, pahayagang Bulgar, Setyembre 26, 2024
(4) Kolehiyala, 'Di Naka-Graduate, Nagbigti, pahayagang Bulgar, Setyembre 27, 2024
(5) Tatay, Nagbigti, Dedo, pahayagang Bulgar, Oktubre 7, 2024
(6) Napagalitan ng ina, 14-anyos, adik sa ML, nagbigti, patay, pahayagang Bulgar, Oktubre 16, 2024
(7) Kolehiyala, Tumalon sa MRT footbridge, patay, headline sa pahayagang Pang-Masa, at nasa pahina 2 ng pahayagang Bulgar, Oktubre 19, 2024
(8) PWD, Tumalon sa Pasig River, Dedo, pahayagang Bulgar, Oktubre 24, 2024, p.2

Sa ikawalong ulat, na siyang pinakahuling balita, ay ngayong Oktubre 24, 2024. Iniulat ng pahayagang Bulgar: "PWD, Tumalon sa Pasig River, Dedo". Ating basahin ang ulat:

PATAY na nang lumutang ang isang Person With Disability (PWD) na tumalon sa Pasig River dahil hindi na umano kinaya ang karamdaman.

Positibong kinilala ng kanyang pamangkin na si Jeffrey Reyes, 21, ang biktimang si Adrian, 49, PWD, ng Makati City.

Alas-10 ng umaga, isang concerned citizen ang nakakita sa bangkay na palutang-lutang kaya agad niyang ipinagbigay-alam sa Philippine Coast Guard (PCG) na siyang tumawag sa Manila Police District - homicide section.

Nang maiahon, nabatid na walang saplot pang-ibaba subalit nakuha sa kanyang damit pang-itaas ang isang leather wallet na naglalaman ng mga identification card at dito nakita ang pangalan ni Reyes na nakasulat sa kanyang emergency contact.

Sa impormasyong nakuha ni PMSg. Roderick Magpale, na-stroke ang biktima at patay na ang kalahating katawan nito, bukod pa sa epileptic ito.

Huling nakitang buhay ang biktima, alas-4 ng hapon at bago pumunta sa kanyang doktor para sa regular check-up ay nagpaalam kay Reyes na pupunta muna sa kanyang kaibigan pero 'di na bumalik.

Ilang beses na umanong nagtangka ang biktima na wakasan ang kanyang buhay dahil sa kalagayan.

(Ulat ni Mylene Alfonso)

ILANG PAGNINILAY

Ang ibang kaso ng pagpapakamatay na nabanggit sa itaas ay hinggil sa problema sa pamilya, subalit ang isang ito'y dahil di na nakayanan ang karamdaman, ayon sa ulat.

Pang-apat siya sa mga tumalon mula sa mataas na bahagi, tatlo ang nagbigti, at isa ang nagbaril sa ulo.

Wala pa akong nakakausap na sikolohista o psychologist kung paano ba mapipigilang magpakamatay ang isang tao. Maliban sa pagsasabatas ng Mental Health Law o Republic Act 11036, at yaong nakasalang na panukalang batas na Youth Suicide Prevention Act o Senate Bill No. 1669.

Nakababahala. Lagi akong bumibili ng pahayagang Bulgar, Abante, Pang-Masa at iba pang diyaryong tabloid, subalit sa mga balitang pagpapatiwakal ba'y anong solusyon ang ginagawa ng mga kinauukulan? Paano ito mapipigilan upang wala nang pagpapatiwakal?

Isa ba talaga itong isyung dapat pagtuunan ng pansin?

IKAWALONG NAGPATIWAKAL SA LOOB NG 35 ARAW

walong tao na ang nagpasyang tapusin na
ang sariling buhay, nakapag-aalala
anong paliwanag kung pakasusuriin
dinaramdam ay di na kaya ng damdamin

wala tayong balitang ito'y nilulutas
gayong may Mental Health Law na ganap nang batas
marahil nga'y di lang iyon nababalita
ngunit mayroon pala silang ginagawa

ngunit parang wala pag may nagpatiwakal
pangwalong gumawa'y sadyang nakagigimbal
di na napigilan ang nadaramang sakit
upang ibsan ay nagpatiwakal, ang lupit

mga sikolohista'y anong matutulong
upang magpatiwakal ay di maging tugon
sa mundo'y isang beses lang tayong mabuhay
mahalagang mapigil ang magpakamatay

10.24.2024

Tuesday, October 22, 2024

Pagninilay - salin ng tula ni Asmaa Azaizeh

PAGNINILAY
Tula ni Asmaa Azaizeh
Isinalin sa Ingles ni Lena Tuffaha
(Malayang salin ni Gregorio V. Bituin Jr.)

Kahapon, iniabot ko lahat ng aking tula sa aking tagapaglathala.
Pakiramdam ko'y ang aking ulo ang inabot ko sa kanya 
at ang mga salitang binibigkas ko mula ngayon
ay lalabas sa bibig niya.
Napakasakit!

Hindi nagpapakita nang paisa-isa ang mga sakuna
Dumarating sila sa kawan-kawan tulad ng isang nagugutom na hayop.
Sinabi ito ng isang makata at siya'y ay namatay.
Halimbawa, kalahati ng aking pamilya ang namatay
at pagkatapos kong ipagdiwang ang dulo ng taon
namatay ang aking ama.

Simula noon ay hinayaan ko na ang aking mga tula.
Tuwing gabi naglalasing ang mga makata sa ilalim ng aking bintana
at dinidiktahan ako ng matatalinong tula.
Kinasusuklaman ko ang karunungan.
Inaanyayahan ko sila, at nilapa ko silang animo'y tupang pinataba
at nakisalo sa kanila,
subalit hindi ko pa rin maibabalik ang aking tinig.
Nasulyapan ko ito sa bintana, nakabayubay
sa ituktok ng bundok.

Ako'y naging repleksyon na lang
ng isang punong hinubaran sa isang lusak sa daan.
Ako'y huwag mong hakbangan, itago mo ako sa lilim
mula sa araw na maaaring sumikat
at msumingaw ang aking katawan.
Marahil ay sasabihin ko ang aking kapayapaan.

Sasabihin ko sa iyong ang mga sakuna'y maaapula rin
pag tinigilan mong lagyan sila ng panggatong,
datapwat hindi mo ako maririnig,
at ang bundok ay mula sa pampaningas.

- sa Dabbouria, Ibabang Galillee

10.22.2024

* Si Asmaa Azaizeh ay isang babaeng makata, lumalabas sa entablado, at mananalaysay na nakabase sa Haifa. May-akda siya ng tatlong kalipunan ng mga tula, ang Liwa, na nagwagi ng 2010 Al Qattan Foundation Debut Writer Award, As The Woman from Lod Bore Me, at Don’t Believe Me If I Talk To You of War. Si Azaizeh ang unang direktor ng Mahmoud Darwish Museum sa Ramallah simula noong 2012.

Pinaghalawan ng tula at larawan mula sa kawing na:  
Proyektong pagsasalin na balak ilunsad bilang aklat sa Nobyembre 29, 2024, International Day of Solidarity with the Palestinian People 

Salà ng ina

SALÀ NG INA ano kayang klase siyang ina? na binugaw ang apat na anak na edad dalawa, apat, anim at panganay na labingdalawa paglabag na iyon...